NHỮNG BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI – BÃO LŨ HIỆU QUẢ 2025

1. Vì sao cần chủ động phòng chống thiên tai – bão lũ?

Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi thiên tai trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Trung bình mỗi năm có từ 10–12 cơn bão, kéo theo ngập lụt, sạt lở đất, lốc xoáy, triều cường và mưa lớn kéo dài. Thiên tai không chỉ gây thiệt hại lớn về tài sản mà còn đe dọa trực tiếp đến tính mạng người dân.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, việc nắm rõ những biện pháp phòng chống thiên tai – bão lũ trở thành nhiệm vụ cấp thiết cho từng gia đình, từng địa phương và toàn xã hội. Chủ động trước thiên tai chính là cách bảo vệ bản thân, cộng đồng và giảm thiểu tối đa hậu quả.

2. Nhận diện các mối nguy từ bão lũ và thiên tai tại Việt Nam

2.1. Bão và áp thấp nhiệt đới

Bão gây ra gió mạnh, mưa lớn, sóng biển dâng, làm hư hỏng nhà cửa, tàu thuyền và các công trình dân sinh.

2.2. Lũ quét – lũ ống

Xảy ra chủ yếu ở vùng núi, cuốn trôi mọi thứ trên đường đi, cực kỳ nguy hiểm nếu không kịp sơ tán.

2.3. Ngập lụt đô thị

Do triều cường, mưa lớn, hệ thống thoát nước quá tải, gây kẹt xe, nhiễm bệnh và phá hủy tài sản.

2.4. Sạt lở đất

Xảy ra nhiều tại khu vực đồi núi, đặc biệt ở nơi phá rừng, đất yếu hoặc mưa kéo dài.

2.5. Lốc xoáy, dông sét

Lốc xoáy thường bất ngờ, tốc độ gió lớn, dễ thổi bay mái tôn, đổ cột điện, cây xanh.

Nhận diện đầy đủ mối nguy giúp người dân có kế hoạch ứng phó kịp thời và phù hợp.

3. Biện pháp phòng chống thiên tai – bão lũ trước mùa mưa bão

3.1. Gia cố nhà cửa và công trình

Đây là bước quan trọng nhất trong phòng chống bão lũ.

• Kiểm tra lại toàn bộ mái nhà, thay tôn cũ, siết chặt đinh vít

• Gia cố cửa ra vào, cửa sổ, dùng thanh chống gió

• Dọn dẹp máng xối, tránh tắc nghẽn khi mưa lớn

• Kiểm tra hệ thống điện, tránh rò rỉ và nguy cơ chập

• Nếu nhà ở vùng trũng, nên chuẩn bị bao cát hoặc đắp bờ tạm để hạn chế nước tràn vào

• Sử dụng các vật liệu bền – chống nước – chống ẩm cho những khu vực dễ bị ảnh hưởng

Với khu vực nhà cấp 4, nên dùng thêm dây chằng hoặc thanh thép để cố định mái trước khi bão đến.

3.2. Chuẩn bị lương thực, thiết bị và vật dụng cần thiết

Gia đình nên chuẩn bị sẵn túi đồ sơ tán bao gồm:

• Đèn pin, pin dự phòng, sạc dự phòng

• Thuốc men, bông băng, nước sát khuẩn

• Lương thực khô: mì gói, bánh mì, lương khô, sữa

• Nước uống sạch chứa trong can

• Áo phao, dây thừng, phao cứu sinh

• Giấy tờ quan trọng được bọc chống nước

• Radio nhỏ chạy pin để theo dõi tình hình thời tiết

Việc chuẩn bị từ trước giúp gia đình chủ động trong nhiều ngày nếu vùng bị chia cắt do bão lũ.

3.3. Lập kế hoạch sơ tán khi tình huống khẩn cấp xảy ra

Người dân cần nắm rõ:

• Đường sơ tán gần nhất

• Các điểm trú bão, nhà văn hóa, trụ sở UBND

• Số điện thoại khẩn cấp: chính quyền địa phương, đội cứu hộ, công an

• Kế hoạch tập trung các thành viên trong gia đình khi mất liên lạc

Nếu sống gần sông, suối, nhà tạm, khu vực dễ sạt lở thì phải sơ tán trước khi bão đổ bộ.

3.4. Bảo vệ tài sản – phương tiện

• Đưa xe máy, ô tô lên vị trí cao

• Chằng buộc đồ đạc ngoài sân

• Đóng cầu dao điện khi có lũ lớn

• Tháo rời các thiết bị điện tử dễ hư hỏng

• Che chắn hàng hóa đối với cửa hàng, kho bãi

Đây là những biện pháp giúp giảm thiểu thiệt hại về tài sản.

4. Biện pháp phòng chống thiên tai – bão lũ trong thời điểm bão xảy ra

4.1. Thực hiện đúng hướng dẫn của cơ quan chức năng

• Ở trong nhà, không đi lại khi gió quá mạnh

• Tuyệt đối không ra sông, suối, cầu cống để xem nước

• Không sử dụng điện khi nhà bị ngập

• Tuân thủ lệnh sơ tán nếu địa phương yêu cầu

Việc chấp hành hướng dẫn giúp bảo vệ an toàn cho bản thân và gia đình.

4.2. Tránh xa khu vực nguy hiểm

• Cầu tràn, suối nhỏ đang chảy xiết

• Đồi núi có nguy cơ sạt lở

• Cột điện, dây điện rơi

• Nhà cũ nát, công trình xuống cấp

Đây là những điểm có tỷ lệ tai nạn cao nhất khi bão lũ xảy ra.

4.3. Giữ liên lạc – cập nhật thông tin liên tục

Điện thoại phải luôn sạc đầy.
Sử dụng radio hoặc theo dõi thông tin thời tiết qua ứng dụng để cập nhật tình hình bão, hướng di chuyển, mức độ nguy hiểm và cảnh báo khẩn cấp.

4.4. Đảm bảo an toàn điện trong nhà

• Rút toàn bộ thiết bị khỏi ổ điện

• Cắt cầu dao khi nước tràn vào

• Không chạm vào thiết bị điện khi tay ướt

• Không đứng gần ổ điện khi đang ngập nước

5. Biện pháp phòng chống thiên tai – bão lũ sau khi bão tan

5.1. Kiểm tra lại nhà cửa và hệ thống điện

• Sửa chữa mái, cửa hỏng

• Kiểm tra dây điện, ổ cắm, cầu dao

• Dọn sạch cây gãy, vật sắc nhọn

Chỉ bật điện khi chắc chắn an toàn.

5.2. Vệ sinh nguồn nước – khử khuẩn không gian sống

Nguồn nước sau bão thường bị nhiễm bẩn.
Cần:

• Lọc nước

• Dùng Cloramin B để khử trùng

• Vệ sinh bể chứa

• Rửa lại dụng cụ ăn uống

Ngoài ra, nên lau chùi đồ đạc, tránh ẩm mốc – đặc biệt với vật liệu gỗ, tường và nệm.

5.3. Ngăn chặn dịch bệnh sau thiên tai

Môi trường sau lũ dễ phát sinh:

• Tiêu chảy

• Sốt xuất huyết

• Đau mắt đỏ

• Da liễu

Nên:

• Không đi chân trần trong nước bẩn

• Tránh để trẻ em chơi gần khu vực ngập

• Ăn chín – uống sôi

5.4. Tham gia hỗ trợ cộng đồng

• Dọn dẹp đường xá

• Hỗ trợ mang nhu yếu phẩm cho người bị ảnh hưởng

• Báo cáo các khu vực sạt lở, cây đổ

• Hỗ trợ người già, trẻ nhỏ

Việc hợp tác cộng đồng giúp khôi phục cuộc sống bình thường nhanh chóng hơn.

6. Các giải pháp dài hạn để giảm thiểu thiệt hại do thiên tai – bão lũ

6.1. Xây dựng nhà ở chống bão – chống lũ

Nhà dân vùng bão nên có:

• Móng chắc

• Tường kiên cố

• Mái tôn chống bão siết chặt vít

• Cửa chống sập

• Sàn cao, hạn chế ngập

Khu vực ven biển nên ưu tiên xây nhà kiên cố 2 tầng, sử dụng vật liệu chống rỉ – chống ẩm.

6.2. Bảo vệ rừng – trồng cây đầu nguồn

Rừng là “lá chắn tự nhiên” quan trọng nhất.
Bảo vệ rừng giúp giảm:

• Sạt lở đất

• Lũ quét

• Mưa đá

• Dòng chảy mạnh khi mưa lớn

6.3. Xây dựng hệ thống thoát nước – hồ chứa – kè sông

Địa phương cần:

• Cải tạo cống thoát nước đô thị

• Gia cố bờ kè vùng cửa sông

• Xây hồ điều hòa để giảm áp lực nước

• Nâng cấp đê điều

Đây là giải pháp lâu dài giúp giảm ngập lụt nghiêm trọng.

6.4. Giáo dục cộng đồng về kỹ năng phòng chống thiên tai

Các lớp học, chiến dịch truyền thông giúp người dân nắm được:

• Cách sơ cứu

• Cách thoát hiểm

• Cách sơ tán nhanh

• Kỹ năng bảo vệ trẻ nhỏ và người già

Kỹ năng sống sót trong thiên tai là kiến thức bắt buộc trong tương lai.

6.5. Ứng dụng công nghệ trong cảnh báo thiên tai

Hệ thống cảnh báo sớm qua:

• Tin nhắn SMS

• Ứng dụng điện thoại

• Bản đồ số

• A.I phân tích mưa – gió – bão

Giúp người dân chuẩn bị sớm hơn và giảm tối đa thương vong.

7. Lời kết

Thiên tai – bão lũ là hiện tượng tự nhiên không thể tránh khỏi, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa – giảm thiểu thiệt hại bằng những biện pháp thiết thực, khoa học và phù hợp thực tế.

Việc hiểu rõ các biện pháp phòng chống trước, trong và sau bão là cách bảo vệ tốt nhất cho bản thân, gia đình và cộng đồng.